Jak Polacy inwestują na tle Europy – Szczegółowa analiza ostatnich 5 lat

Wprowadzenie

W ciągu ostatnich pięciu lat podejście Polaków do inwestowania uległo wyraźnym zmianom, w dużej mierze spowodowanym kontekstem gospodarczym. Pandemia COVID-19, prowadząca do początkowej niepewności gospodarczej, wpłynęła na większą ostrożność, ale także skierowała uwagę wielu osób na alternatywne formy lokowania kapitału. Dodatkowo, wysoka inflacja, osiągająca nawet dwucyfrowe wartości w latach 2022–2023, spowodowała, że tradycyjne formy oszczędzania, takie jak lokaty bankowe, stały się mniej efektywne. W efekcie Polacy zaczęli poszukiwać bardziej zyskownych rozwiązań inwestycyjnych. Niniejszy artykuł przedstawia szczegółową analizę tego, jak Polacy inwestują na tle reszty Europy, uwzględniając różne formy inwestowania oraz najnowsze trendy i prognozy na przyszłość.

Inwestowanie na giełdzie – szczegółowe dane

Struktura inwestycji giełdowych w Polsce:

• Tylko około 2,3% gospodarstw domowych inwestuje bezpośrednio w akcje.
• Porównanie z krajami Europy: Włochy (3,7%), Niemcy (fundusze inwestycyjne 13%).
• Dynamiczny wzrost liczby rachunków inwestycyjnych z ok. 1,3 mln w 2018 roku do ponad 1,8 mln w lipcu 2024.
• Rosnąca popularność ETF-ów, szczególnie tych zagranicznych, takich jak Vanguard S&P 500 ETF (VOO), iShares Core MSCI World UCITS ETF (IWDA) czy iShares Core DAX UCITS ETF (EXS1), które umożliwiają polskim inwestorom łatwe i efektywne inwestowanie na zagranicznych rynkach kapitałowych.

Powody wzrostu popularności giełdy w Polsce:

• Pandemia COVID-19, niskie stopy procentowe oraz łatwy dostęp przez aplikacje mobilne spowodowały gwałtowny wzrost zainteresowania giełdą od 2020 roku.
• Udział inwestorów indywidualnych znacząco wzrósł, osiągając nawet 20-25% całkowitego obrotu giełdowego.

Oszczędności bankowe – dane liczbowe i porównanie z Europą

Depozyty i konta bankowe:

• Na koniec 2022 roku łączna wartość depozytów Polaków wyniosła około 1,094 biliona zł.
• Średnie oszczędności polskiego gospodarstwa domowego to około 150 tys. zł (mediana znacząco niższa).
• Wzrost depozytów w trakcie pandemii, związany ze zmniejszoną konsumpcją.

Porównanie z krajami europejskimi:

• Polska charakteryzuje się bardzo wysokim udziałem depozytów w ogólnych oszczędnościach (80,5%), co jest znacznie wyższe niż w Niemczech (~41%) oraz krajach skandynawskich (~18-20%). Tak duża rozbieżność wynika głównie z konserwatywnego podejścia Polaków do zarządzania finansami oraz historycznej preferencji do lokowania oszczędności w bezpiecznych instrumentach finansowych.
• Duża preferencja dla bezpiecznych form oszczędzania.

Indywidualne konta emerytalne – rozwój IKE i IKZE

Statystyki i dynamika wzrostu:

• Na koniec 2024 roku 964,6 tys. kont IKE i 593,1 tys. kont IKZE.
• Ponad 300 tys. nowych kont emerytalnych od 2021 roku.
• Łączna wartość środków na kontach: IKE – 22,8 mld zł, IKZE – 12,1 mld zł.

Przyczyny rosnącej popularności:

• Wzrost świadomości konieczności dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego.
• Korzystne warunki podatkowe oraz wzrastające limity wpłat.
• Wpływ inflacji, skłaniającej do poszukiwania efektywniejszych form lokowania kapitału.

Alternatywne formy inwestowania – szczegółowy przegląd

Rynek nieruchomości:

• Jeden z najwyższych odsetków własności mieszkań w Europie (około 87,2%), z rekordowym wzrostem cen nieruchomości w latach 2017–2021, sięgającym średnio około 81%. Dla przykładu w Warszawie średnia cena metra kwadratowego mieszkania wzrosła z około 9 tys. zł w 2018 roku do ponad 14 tys. zł w 2023 roku. 85%).
• Dynamiczny wzrost cen nieruchomości, szczególnie w latach 2017–2021.

Złoto i metale szlachetne:

• Znaczny wzrost popularności – Polacy zakupili aż 19 ton złota inwestycyjnego w 2022 roku, w porównaniu do 5 ton w 2015 roku.
• Polska należy do liderów europejskich pod względem zakupów złota inwestycyjnego.

Przedmioty kolekcjonerskie i inwestycje emocjonalne:

• Rosnące zainteresowanie inwestycjami w dzieła sztuki, whisky oraz przedmioty kolekcjonerskie.
• Dynamiczny rozwój rynku, choć nadal niszowego.

Kryptowaluty:

• Polska na tle Europy cechuje się wysokim odsetkiem posiadaczy kryptowalut (około 15,6% populacji).
• Dynamiczny rozwój rynku kryptowalutowego, rosnąca liczba giełd i kantorów.

Prognozy na przyszłość – co nas czeka?

Trendy rynkowe:

• Kontynuacja wzrostu zainteresowania giełdą i inwestycjami długoterminowymi.
• Wpływ wysokiej inflacji na zmianę podejścia Polaków do oszczędzania.

Czynniki wspierające dalszy rozwój rynku inwestycyjnego:

• Nowe regulacje unijne zwiększające przejrzystość i bezpieczeństwo inwestycji.
• Poprawa edukacji finansowej, ułatwiająca dostęp do inwestowania.
• Potencjalne wprowadzenie ulg podatkowych premiujących długoterminowe inwestowanie.

Podsumowanie

Polska znajduje się obecnie w dynamicznym procesie zmiany modelu inwestowania i oszczędzania. Wciąż dominuje ostrożność, lecz rośnie świadomość i zainteresowanie różnorodnymi formami inwestycji. Zmiany te napędzane są przez czynniki gospodarcze, edukacyjne oraz regulacyjne. Prognozy sugerują dalszy wzrost popularności inwestowania, szczególnie w kontekście ochrony kapitału przed inflacją i koniecznością zabezpieczenia finansowego na przyszłość.